Wendy Knibbe

Lab Pitch

Spreker: Wendy Knibbe

Pijnlijke temporomandibulaire disfunctie en bruxisme bij mensen met een posttraumatische stress stoornis

In deze labpitch wil ik mensen meer vertellen over het vrij onbekende gebied van de orofaciale pijn en disfunctie. Pijnlijke kaakklachten komen relatief veel voor en kunnen voor patiënten erg invaliderend zijn. De oorzaak is multifactorieel en de behandeling multidisciplinair en kan ook psychologische behandeling omvatten. Het is echter de vraag waar de psycholoog zich in deze behandeling het best op kan richten.

Dat PTSS meer voorkomt bij patiënten met pijnlijke TMD dan in de algemene bevolking wordt steeds duidelijker. Betekent dat dan ook dat behandeling van de PTSS ook kan bijdragen aan het verbeteren van de kaakklachten? Ik zal onderzoek presenteren naar deze samenhang en het effect van de behandeling van PTSS op pijnlijke kaakklachten.

Pijnlijke kaakklachten, ofwel Temporomandibulaire Disfunctie (TMD) en bruxisme (klemmen en knarsen) zijn veel voorkomende, deels gerelateerde orofaciale verschijnselen. TMD omvat klachten aan kaakgewrichten, kauwspieren en bijbehorende weefsels en is één van de belangrijkste oorzaken van niet-dentale pijn in het orofaciale gebied. Bruxisme omvat waakbruxisme (als de persoon wakker is) en slaapbruxisme (tijdens de slaap). De etiologie van pijnlijke TMD, waak- en slaapbruxisme is multifactorieel, met een belangrijke rol voor psychosociale factoren. De prevalentie van pijnlijke TMD, waak- en slaapbruxisme wordt geschat op respectievelijk 7.2-8.0%, 22-31% en 9.3-15.3. Zoals ook geldt voor chronische pijn in het algemeen, gaat chronische pijnlijke TMD vaker samen met PTSS dan op basis van de epidemiologie te verwachten zou zijn. Voorstelbaar is dat dit ook voor waak- en slaapbruxisme zou gelden, hier is echter nauwelijks onderzoek naar gedaan.

In deze labpitch presenteer ik onderzoek naar deze orofaciale verschijnselen onder patiënten die bij PSYTREC behandeld werden. We hebben bij deze patiënten voor en na behandeling en bij follow-up vragenlijsten afgenomen over pijnlijke TMD, pijninvaliditeit, pijnintensiteit, waak- en slaapbruxisme. Op die manier hebben we kunnen vaststellen dat de zelfgerapporteerde prevalentie van pijnlijke TMD, waak- en slaapbruxisme aanzienlijk hoger is dan in de algemene bevolking. Een artikel hierover is inmiddels gepubliceerd. We werken nu aan een manuscript over het effect van de behandeling bij PSYTREC op pijnlijke TMD, pijnintensiteit en pijninvaliditeit. Hierna hopen we dit onderzoek te herhalen, opnieuw bij patiënten bij PSYTREC, maar dan de TMD meer valide te diagnosticeren en nog duidelijkere uitspraken te kunnen doen over deze vragen.

Dit onderzoek is met name relevant voor mondzorgprofessionals. Gezien de multifactoriële etiologie van pijnlijke TMD, waak- en slaapbruxisme, verdient een multidisciplinaire behandeling de voorkeur. Door middel van het huidige onderzoek hopen we de rol van psychotrauma in de etiologie van deze orofaciale verschijnselen te verhelderen, waardoor professionals in de mondgezondheid beter kunnen besluiten waar hun behandeling uit moet bestaan. Mogelijk zal een verwijzing voor een traumagerichte PTSS-behandeling dan vaker onderdeel uit maken van het behandelplan.

Wetenschappelijk zal dit onderzoek niet alleen bijdragen aan de kennis over pijnlijke TMD onder patiënten met PTSS, maar ook bij kunnen dragen aan het beantwoorden van de bredere vraag naar de verklaring voor de comorbiditeit tussen chronische pijn en PTSS.

Over de spreker
Sinds tien jaar werkzaam als GZ-psycholoog bij de bij de sectie Orofaciale Pijn en Disfunctie (OPD) van het ACTA en de Stichting Bijzondere Tandheelkunde. Behandel patiënten, verzorg onderwijs en superviseer de GZ-psycholoog in opleiding bij SBT. Werk aan promotieonderzoek naar de rol van PTSS bij TMD-pijn en bruxisme Betrokken bij de Nederlandse vertaling van de Diagnostische Criteria voor Temporomandibulaire Disfunctie (DC/TMD). Vijf jaar geleden ontwikkelde ik de workshop ‘Stress en lichamelijke klachten’ voor de patiënten van OPD.